Oko svetinje, ispod samog neba, zaštitnički i smjerno, svila se sura gromada, utočište ptica i vjetrova, duboko joj otvorivši svoja zlatasta njedra, kao da je povija u njihove guste, kamene nabore i u zavjese zelenila koje, izdižući se uz strmen stablima, žbunovima i puzavicama, završavaju u tišini manastirskih terasa, priljubljenih uz liticu.



Do njih vas, pak, uzvodi zavojiti planinski drum, uski i krivudavi rukavac moderne magistrale Podgorica-Nikšić, koji se od nje odvaja kod mjesta Bogetići. Uspinjući se preko krševitog planinskog prevoja Povije, graničnim pojasom između ljutih vrleti goletnih brda i rodne ravnice Bjelopavlića, on stranama Ostroškog Kuka uzlazi takoreći do pod sami vrh Ostroške grede.

Vijugajući strmenitim padinama, dovodi vas najprije do takozvane Donje svetinje i njenog hrama Presvete Trojice, na jednom prostranijem i zaravnjenijem visokom vidikovcu sa odmorištima, oivičenim kopljastom gvozdenom ogradom prema okomitoj strmeni i konacima sa kladencem prema prirodnom zidu od stijena sa kojima srastaju. Ne više od pola sata pješačenja ili desetak minuta vožnje automobilom potrebno vam je odatle da, penjući se uz sve strmenitije padine, izbijete na najgornju zaravan, protegnutu tik iznad vrhova šumovitih kamenih padina, duž sure gromade golog ostroškog grebena. Počinjući od posljednjeg drumskog zavoja, vjekovima proširivanog ljudskom rukom, ona u nastavku prerasta u ograđenu i razmjerno prostranu portu i na njenom kraju sužava se u stepenište pred kamenim kapijicama svetinje Gornje sa krstovima. Postajući zatim iza kapijica još uža, pretvara se najzad u terasicu od svijetlog kamena, podijeljenu gelenderom u dvije trake, i obzidanu prema ponoru zidom sa lučnim otvorima, sa kojim i urasta, na svom najužem kraju, u dozidanu pripratu pećinske Svetovavedenjske crkvice u samoj litici.



Nekoliko metara prije ulaza u maleni hram, sa terase se bočno kroz trijem odvaja hodnik, koji spratovima monaškog konaka i stepeništem, uklesanim i izidanim unutar stijene, vodi do najgornjih terasa prilijepljenih uz liticu sa lijeve i sa desne strane bijelog ostroškog zvonika – sa crkvicom Časnoga Krsta i drevnom ostroškom lozom, čudesno izniklom na mjestu na kome se u svojoj keliji upokojio Sveti Vasilije.

U samo, pak, srce ostroške svetinje, smireno položeno u podnožju visokog Krsta, u pećinski hram Presvete Bogomajke sa Časnim Moštima Svetoga Vasilija, propuštaju vas njegove malene dveri, kroz koje bez dubokog saginjanja mogu proći samo djeca i starci. A tamo, u srcu svetilišta, pred Časnom Trpezom, pod Časnim Krstom carskih dveri i ikonama Gospoda našega i Njegove Presvete Bogomajke sa Bogomladencem u naručju, smjerno povučene u stranu, uz sam zid hramovne peštere, pod pogledom Svetoga cara Konstantina i carice Jelene, Svetoga Save Srpskoga i Svetih Ratnika sa freskopisa, kao u zlatnoj lađi, ukotvljenoj u carskoj luci, tihuju vječno budne Časne Mošti Svetoga „služitelja Božijega“ Vasilija, istočnik blagodatne sile Božije.

Tu napokon dostižete svešteni ostroški istočnik jevanđelske „svjetlosti“, za kojom ste čeznuli i koja je djelima neiscrpne milosti tiho „svijetlila“ pred vama, kao i pred mirijadama poklonika prije vas, dozivajući ih sve sebi izdaleka, svjetlosti čudotvorne kojoj se radujete blagodarno, „proslavljajući Oca našega Koji je na nebesima“.



O IMENU OSTROG
Samo ime „Ostrog“ potiče od starijeg oblika srpske riječi „oštar, oštri“ – „ostr, ostri“ kao jedno od zaboravljenih imenovanja, kojima su stari Srbi i Sloveni uopšte označavali važne mikro- i makro- geografsko-istorijske, a nakon hristijanizacije, i crkveno-istorijske kote svoga postojanja: počev od „ostroga“ kao „oštrog kraja, konca, roga ili ugla“ i „ostroge“ kao „podupornja, stuba ili ljestvice“ do Ostroga kao „vrha planine i same planine“.

Najstariji pomeni našega „Ostroga, blizu Onogošta, u Gornjoj Zeti“, čiji se neistraženi tragovi slute u ostacima ruševina na lokalitetu Gradac, nedaleko od današnjeg manastira, nalaze se u poveljama napuljskog kralja Alfonsa Petog iz 1444. i 1454. godine, kao i kod Dubrovčanina Mavra Orbina, u djelu „Kraljevstvo Slovena“ iz 1601. godine.



Vjerovatno sagrađen još u vremenima, koja su prethodila knezu Vlastimiru i sinu mu Budimiru (Mutimiru), pod kojim su Prepodobni Kirilo i Metodije i njihovi učenici krstili Srbe oko 859. godine, vlastimirovićki, kasnije nemanjićki, pa, potom, i balšićki Ostrog-grad u „gornjo-zetskoj“ krajini 14. vijeka, nastavio je da živi u staroj funkciji pograničnog utvrđenja, dok ga nisu razrušili Turci.



Od Ostrog-grada na toj vjekovnoj razmeđi Pravoslavlja, na jednoj, i islama i rimo-katolicizma, na drugoj strani, kao trag je danas ostalo samo ime, koje je nastavilo da živi u imenu planine i manastira na njoj, podignutog u blizini starog gradilišta, dva vijeka kasnije, u isposničkim pećinama Prepodobnog Isaije od Onogošta i njegovih sapodvižnika sa početka 17. vijeka, blagoslovom pravoslavnog arhipastira Zahumlja i Skenderije, poznatijeg u narodu pod imenom Svetog Vasilija Ostroškoga.



Izvor: Manastir Ostorg