Foto: ilustracija / pixabay

Iz resora kojim rukovodi ministar Aleksandar Damjanović Vijestima su kazali da su, shodno Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, počeli finalnu fazu izrade Predloga budžeta za narednu godinu, a to su razgovori sa potrošačkim jednicima da bi se pripremio nacrt i uputio Vladi u skladu sa zakonskim rokom.

“Vlada će Predlog budžeta uputiti u skupštnsku proceduru u zakonskom roku kao i prošle godine, a činimo napore da to bude i prije tog roka, nadamo se čak i do kraja oktobra”, kazali su iz Ministarstva finansija.

Iz ovog resora su objasnili da osnov za pripremu budžeta predstavljaju Smjernice makroekonomske i fiskalne politike za period od ove do 2026. godine, jer sadrže limite potrošnje potrošačkih jedinica bazirane na postojećim i novim politikama.

“Projektovani deficit budžeta za narednu godinu je na nivou od 263 miliona, odnosno 3,8 odsto projektovanog bruto domaćeg proizvoda (BDP), što smo, kao i ove godine, konzervativno planirali. Očekivanja su nam još bolji pokazatelji od zacrtanih”, naveli su iz Ministarstva.

Glavni cilj fiskalne politike u narednom, srednjoročnom periodu, je intenziviranje ekonomskog rasta, unapređenje makroekonomskog ambijenta, suzbijanje neformalne ekonomije, obezbjeđivanje održivosti javnih finansija i fiskalna podrška investicionom ciklusu.

Ti ciljevi, kako objašnjavaju iz Ministarstva, istovremeno znače neophodan i kontinuirani rast budžetskih prihoda.

“U dijelu poreske politke, akcenat će biti na mjerama za suzbijanje sive ekonomije, širenju poreskog obuhvata, implementaciji usvojenih i izmjenama postojećih zakonskih rješenja, sprovođenju strukturnih reformi, jačanju institucionalnog okvira i unapređenju fukcionisanja poreskog sistema, čime se utiče na projekcije nivoa prihoda i jačanje poreske politike u srednjem roku”, naveli su iz Ministarstva koje projektuje smanjenje deficita i javnog duga što su, kako navode u ovom resoru, ostvarili i u prethodnom periodu.

Iz ovog resora su poručili da ako se uđe u privremeno finansiranje, da će u tom dijelu zakonske obaveze biti poštovane.

Kroz privremeno finansiranje se u značajnoj mjeri može obezbijediti izmirenje tekućih obaveza koje proizilaze iz tekućih politika.

Međutim, kako su naveli, limitirajući faktor postoji, a on se ogleda u značajnom ograničenju u finansiranju razvojnih i strateških odluka, finansiranju novih politika, kao i određenih izdataka koji su utvrđeni drugim zakonskim rješenjima, a na koje Vlada ili Ministarstvo finansija ne mogu da utiču, kao i drugih mandatornih izdataka.

“Međutim, imajući u vidu dobre pokazatelje za tekuću godinu, kao i apsolutnu spremnost Ministarstva finansija na saradnju sa Skupštinom, što smo do sada i djelima pokazali, očekujemo da Skupština, nevezano za politički momenat, pokaže odgovornost i obezbijedi raspravu o budžetu koji će, ako to bude u prilici, predložiti ova Vlada i koji će biti dobra osnova za dalji rast crnogorske privrede, čuvanje životnog standarda građana i obezbjeđivanje pune stabilnosti javnih finansija”, kazali su iz Ministarstva finansija.

Prema Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Predlog zakona o budžetu države utvrđuje Vlada i do 15. novembra ga dostavlja Skupštini, a ako se Zakon o budžetu države ne donese do 31. decembra tekuće za narednu fiskalnu godinu, Ministarstvo finansija do njegovog donošenja potrošačkim jedinicama mjesečno odobrava novac do iznosa jedne dvanaestine stvarnih izdataka u prethodnoj fiskalnoj godini.

U skupšinskoj proceduri je od maja i predlog rebalansa ovogodišnjeg budžeta koji do danas nije usvojen.

Iz Ministarstva finansija su kazali da su do sada redovno izmirivali sve obaveze zahvaljujući zakonskoj mogućnosti preusmjeravanja novca po potrošačkim jedinicima, ali da se rebalans mora usvojiti do kraja godine da se ne bi u potpunosti potrošila budžetska rezerva.

Država je u 2021. godinu ušla sa privremenim finansiranjem, jer vlada tadašnjeg premijera Zdravka Krivokapića koja je konstituisana početkom decembra nije imala vremena da ga pripremi. Privremeno finansiranje je trajalo pola godine.

Zbog aktuelne političke krize kojoj se kraj ne nazire država i dalje nema predsjednika Skupštine i konstituisanu Vladu, pa je neizvjesno za sada šta će biti sa najvažnijim ekonomskim zakonom za narednu godinu, da li će biti usvojen ili će država drugi put u posljednje dvije godine ući u privremeno finansiranje. Da bi se poslanici izjasni o predlogu budžeta, moraju biti formirani skupštinski odbori, najprije administrativni, pa svi ostali, ali i taj posao čeka rasplet političke krize.

Istraživač javnih politika u NVO Institut altertnativa, Marko Sošić, saopštio je da je zakonska obaveza ove Vlade, koja i dalje radi, da u oktobru ima nacrt budžeta.

“Eventualna nova vlada će taj plan naslijediti i može u njemu nešto promijeniti do usvajanja, ali se budžet mora usvojiti do kraja godine. Najgora od svih opcija bi bilo privremeno finansiranje u narednoj godini i svi treba da pokažu odgovornost i ulože napor da do njega ne dođe”, smatra Sošić.

On je istakao da se Predlog budžeta za narednu godinu mora pripremiti, pa bilo da to uradi trenutna Vlada ili neka nova i mora se predati Skupštini, za oko mjesec i po, do 15. novembra.

Sošić je ukazao da je režim privremenog finansiranja gotovo sasvim neuređen i da je prošlog puta izazvao brojne probleme u funkcionisanju države, kašnjenje projekata, agrobudžeta, nabavki, kao i negativno mišljenje Državne revizorske institucije (DRI).

On je kazao da se budžet za narednu godinu pravi gotovo cijele godine i to nije posao koji se može brzo, a valjano završiti, te da je mnogo bolje da eventualna nova Vlada, naknadnim rebalansom budžeta naredne godine, uvede izmjene koje smatra potrebnim, nego da provedemo pola godine ili više bez ikakvog budžeta.

“Racionalizacija potrošnje i dubinske analize budžetskih linija tekuće potrošnje su neophodni, kakvi god planovi da budu u agendi ove ili neke druge vlade”, zaključio je Sošić.