Foto: ilustracija

Prenos virusa gripa

Osnovni put prenosa gripa je kapljični (vazduhom). Virus se izlučuje kašljanjem, kijanjem i govorom. Zatvoreni prostori naročito su pogodni za njegovo širenje. Osim kapljičnim moguć je prenos direktnim ili indirektnim kontaktom (rukama, preko predmeta i sl.) kada kapljice ili izlučevine iz nosa i grla dospeju na ruke ili druge površine i ako nečistim rukama dodirujemo svoja usta, oči ili nos.

Odrasla osoba je zarazna tri do pet dana od početka bolesti, a djeca do sedam dana. Rijetko se desi da bolesnik može biti zarazan i duže vreme, do dvije sedmice.

Simptomi

Radi se o zaraznoj bolesti disajnog sistema koja se prenosi sa osobe na osobu uglavnom kašljanjem, kijanjem i bliskim kontaktom uzrokovana virusom gripe. Svaka osoba bilo kog uzrasta može da se zarazi gripom. Od ostalih uobičajenih virusnih infekcija disajnih puteva od kojih su najčešće prehlade, grip se razlikuje po naglom početku i razvoju simptoma bolesti (unutar 3-6 sati).

Bolest po pravilu započinje vrlo naglo. Uz povišenu tjelesnu temperaturu, glavobolju, bolove u mišićima i zglobovima te osjećaj potpune klonulosti i nemoći mogu se, iako rjeđe, pojaviti još mučnina, povraćanje, gubitak apetita kao i probavne tegobe. Temperatura može biti izrazito visoka, veća od 40 Cº i često popraćena osjećajem hladnoće (groznicom) ili drhtavicom.

U početku bolesnik nema simptoma vezanih za disajni sistem, ali nakon dan - dva pojavljuju se grlobolja, otežano disanje na nos i suvi nadražajni kašalj. Temperatura obično ostaje povišena četiri do šest dana.

Oporavak je relativno spor i dug. Kašalj, umor, bezvoljnost, slab apetit i slične tegobe mogu potrajati i nekoliko sedmica. Tako težak i potpuno razvijen oblik bolesti najčešće se susreće kod bolesnika koji prije nisu preboljeli grip, odnosno kod onih koji nemaju nikakvu imunost na tada cirkulirajući tip virusa. Bolest tog tipa se, takođe, može pojaviti i u blažem obliku te ponekad nalikuje običnoj prehladi.

Grip je i mnogo opasnija bolest koja može izazvati i po život ozbiljne komplikacije, pogotovo kod starijih osoba ili hroničnih bolesnika koji boluju od oboljenja srca i pluća.

Liječenje

Liječenje gripa sastoji se u mirovanju, nadoknadi tečnosti (topli napici), uzimanju sredstava protiv temperature i kašlja. Mjere i postupke za snižavanje temperature zovemo antipirezom, a uključuju trljanje alkoholom, odnosno primjenu hladnih obloga i tuširanje bolesnika te primjenu lijekova (antipiretika).

Koristiti kapi za nos (ukoliko je zapušen) kojima se smanjuje natečenost nosne sluznice i sekrecija (curenje iz nosa). Međutim, kako se brzo pojavljuju neželjeni popratni učinci, odnosno osušenost sluznice, kapi za nos treba racionalno upotrebljavati. Upotreba pastila za grlo ublažuju simptome bolesti.

Antibiotici nisu učinkoviti jer je grip virusna bolest.

Antivirusne ljekove treba koristiti samo po preporuci lekara.

Ljekaru treba otići samo ako temperatura traje duže od četiri do pet dana, ako postoji poremećaj disanja (teško disanje, ubrzano disanje, jak kašalj, bol u prsima) ili se javi vrtoglavica, povraćanje i dijareja, te pojavi povišena temperatura ponovo, nakon poboljšanja stanja, a kod starijih osoba ili hroničnih bolesnika ukoliko dođe do komplikacija bolesti.

Što više unositi hranom dovoljno vitamina, naravno, oni ne sprečavaju prenos virusa i nastanak infekcije, no povećanjem opšte otpornosti utiču na lakše preboljevanje bolesti.

Prevencija

Nekoliko jednostavnih stvari o kojima svakodnevno treba voditi računa, kako bi se smanjio rizik od gripa:

Vakcinacija

Vakcinacija je jedina i najučinkovitija mjera prevencije gripa i njenih komplikacija.

Vakcinacijom protiv gripa stiče se solidna zaštita od oboljevanja i mogućih, pa i fatalnih komplikacija. Zbog promjena koje se stalno dešavaju kod virusa gripa, sastav vakcine se svake godine mijenja, za svaku hemisferu ponaosob.

Idealno vrijeme za vakcinaciju protiv gripa je u oktobru, odnosno u ranu jesen, prije širenja virusa gripa, budući da su potrebne dvije sedmice da se zaštitna antitijela razviju u tijelu. Međutim, vakcinacija se može provoditi i kasnije, sve dok virus gripa cirkuliše.

Vakcinacija se preporučuje:

Osobama starijim od 65 godina života

Osobama oboljelim od hroničnih bolesti kod kojih grip može izazvati ozbiljne komplikacije (hronični kardiovaskularni, plućni, bubrežni bolesnici, dijabetičari, transplantirane osobe, osobe sa patološkom gojaznošću, oslabljenim imunitetom i tome sl.)

Zdravstvenim radnicima i ostalima koji učestvuju u njezi bolesnika kao i svima koji žele da smanje rizik od bolesti.

Osobe koje ne mogu dobiti vakcinu protiv gripe:

Djeca mlađa od šest meseci

Osobe s teškim, po život opasnim alergijama na vakcinu protiv gripa ili bilo koji sastojak u vakcini (želatin, antibiotici ili drugi sastojci)

Potreban je oprez kod ljudi koji su alergični na jaja, i onih koji su imali Guillain-Barre sindrom, kao i osobe koje se trenutno ne osećaju dobro.

Preventivne mjere:

Izbegavati gužve, skupove i zatvorene prostore, brisati maramicom nos i usta kad se kašlje i kija, a nakon korišćenja maramicu baciti u smeće. Prati ruke često sapunom jer to smanjuje rizik, a ukoliko sapun i voda nisu dostupni, koristiti sredstva na bazi alkohola.

Izbjegavate dodirivati oči, nos i usta jer rukom sa zagađene površine možete preneti virus u oči, usta ili nos, kao i bliski kontakt sa bolesnim ljudima – treba biti udaljen od bolesnika barem jedan metar. Ukoliko nije neophodno ne posjećivati zaražene osobe.

Ako ste bolesni, ostanite kod kuće i ograničite kontakt sa drugim osobama i redovno održavajte higijenu okoline – čišćenje, provetravanje prostorija, dezinfekcija površina.