Iz Ministarstva zdravlja je ranije najavljeno da će vakcina protiv Humanog papiloma virusa (HPV) u kalendar imunizacije biti uvedena do kraja godine i ponuđena kao preporučena djevojčicama od devet do 11 godina.

Ova vakcina, kako su objasnili, služi za sprečavanje infekcije HPV virusom (vakcina protiv humanog papiloma virusa 9-valentna, za tipove 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58), koji je jedan od uzročnika karcinoma cerviksa, vulve, vagine i genitalnih kondiloma (Condyloma acuminata) uzrokovanih određenim tipovima HPV-a.

Iz Instituta upozoravaju da je karcinom grlića uterusa peti malignitet po učestalosti kod crnogorskih žena (iza karcinoma dojke, nemelenomskih malignih neoplazmi kože, karcinoma debelog crijeva i karcinoma traheje bronha i pluća) i podsjećaju na podatke Nacionalog registra malignih neoplazmi koji pokazuju da je broj novootkrivenih karcinoma grlića materice tokom jedne godine u Crnoj Gori oko 110, a broj umrlih žena usljed ovog karcinoma 46.

Upoređujući malignitete kod oba pola – karcinom cerviksa je na osmom mjestu sa učestalošću od 3,9 odsto među svim malignitetima registrovanim u Crnoj Gori.

"Za razliku od prva četri maligniteta sa liste, karcinom cerviksa (grlića materice) se smatra u najvećoj mjeri (gotovo 100 posto) preventabilnim kada bi se sprovodile sve dostupne preventivne strategije, a prije svega vakcinacija i skrining", ističu iz Instituta.

Zašto nije obavezna

Odluku da vakcina bude preporučena, a ne obavezna, pojašnjavaju iz ove ustanove, uslovljava to što je preporučena vakcinacija način prevencije zaraznih bolesti u situacijama kada postoje dostupne i druge preventivne strategije koje se mogu primjenjivati u prevenciji ili ranom otkrivanju obolijevanja, što je u prvom redu skrining program.

Ostale strategije, kako dodaju, uključuju zdravstveno prosvjećivanje i edukaciju, smanjenje broja seksualnih partnera, upražnjavanje bezbjednih seksualnih odnosa prije odluke o trudnoći, cirkumcizija (obrezivanje) dječaka i sl.

"Za razliku od infekcije humanim papiloma virusima, bolesti protiv kojih se sprovode obavezne imunizacije su tzv. akutne zarazne bolesti čije posljedice i komplikacije nastupaju jako brzo i gotovo odmah – sa visokim stopama obolijevanja i umiranja i bez gotovo ikakvih drugih (alternativnih) preventivnih strategija koje su djelotvorne", pojasnili su iz Instituta.

Navodeći da vakcinu mogu da prime i dječaci, i komentarišući zašto to neće biti slučaj u Crnoj Gori, oni ističu da skoro sve do sada sprovedene studije ukazuju da infekcija humanim papiloma virusima lakše dolazi kod žena, tako da se HP virusi dokazuju čak i tri puta češće kod žena nego kod muškaraca. Vakcinaciju dječaka, kako primjećuju, kao jednu od strategija sprečavanja karcinoma povezanih sa humanim papiloma virusima primjenjuju samo najbogatije i najrazvijenije zemlje svijeta koje to mogu da priušte. I kod njih je, kako dodaju, ovakva strategija uvedena tek nakon nekoliko godina uspješnog sprovođenja programa vakcinacije kod djevojčica.

- Žene su genetski ili anatomski predisponiranije za nastanak oboljenja povezanih sa HPV infekcijom uključujući i karcinome. Zatim, razlog zbog kog vakcina nije preporučena za dječake leži u činjenici da je isplativost ovakve strategije znatno manja nego kada se vakcinišu djevojčice. Dakle, mnogo bolji javno-zdravstveni i individualni učinak se postiže pravovremenom vakcinacijom djevojčica koje su i najpogođenije karcinomima povezanim sa humanim papiloma virusima. Dugoročno gledano i posmatrajući ishod preveniranja jednog slučaja karcinoma povezanog sa HPV bilo koje lokalizacije – efekat vakcinacije npr. 100 dječaka i dalje je znatno niži nego vakcinacije par djevojčica - istakli su iz Instituta za javno zdravlje.

Efikasnost vakcine

Četrnaestogodišnje iskustvo upotrebe ove vakcine u najrazvijenijim zemljama svijeta, kao i podaci koji se zasnivaju na kliničkim ispitivanjima, prema riječima stručnjaka iz Instituta za javno zdravlje, ukazuju da ova vakcina pruža dugotrajnu zaštitu od preko 90 odsto perzistentnih infekcija sa najopasnijim (najkancerogenijim) tipovima HPV virusa (tipovi 16 i 18) kod djevojčica koje su kompletno vakcinisane prije prvog stupanja u seksualne odnose. Kako pojašnjavaju, ako se vakcinacija sprovodi kasnije – kod seksualno aktivnih žena i djevojaka, učinak vakcine u prevenciji najtežih formi oboljenja je slabiji, naročito kod žena kod kojih je već dokazana infekcija humanim papiloma virusima.

"Vakcina protiv humanih papiloma virusa je jedini specifični vid prevencije HPV infekcije. Njenim uvođenjem samo će se kompletirati strategija prevencije karcinoma grlića s obzirom da postoji funkcionalan nacionalni program skrininga kao i mreža različitih ginekoloških servisa i usluga na primarnom i svim ostalim nivoima zdravstvene zaštite. Bez vakcinacije, odnosno primarne prevencije svi ostali napori i njihovi rezultati u preveniranju karcinoma grlića su znatno oslabljeni", upozorili su iz Instituta za javno zdravlje.