Foto: ilustracija/pixabay

“Uzimajući u obzir depozite, ukupan državni dug na kraju marta iznosio je 3,89 milijardi EUR ili 55,36 odsto BDP-a”, navodi se u danas objavljenom kvartalnom izvještaju Ministarstva.

Depoziti na kraju marta iznosili su 774,24 miliona EUR, uključujući 38,45 hiljada unci zlata, čija je vrijednost na kraju marta 78,81 miliona EUR, ili 11,01 odsto BDP-a.

Ukupan spoljni dug Crne Gore na kraju marta iznosio je 4,16 milijardi EUR odnosno 59,09 odsto BDP-a, što je 639,36 miliona EUR više u odnosu na kraj prošle godine, što je uticalo i na povećanje depozita. Naime depoziti na kraju marta su veći 621,83 miliona EUR u odnosu na kraj prošle godine.

“Unutrašnji dug Crne Gore na kraju marta iznosio je 511,29 miliona EUR odnosno 7,27 odsto BDP-a, što je 31,32 miliona EUR manje u odnosu na kraj prošle godine. Pored činjenice da u toku prvog kvartala nije bilo zaključivanja novih kreditnih aranžama na domaćem tržištu, smanjenje unutrašnjeg duga, je rezultat redovne otplate, koja se u najvećem dijelu odnosi na otplatu državnih zapisa emitovanih u decembru prošle godine u iznosu od 20 miliona EUR, kao i na otplatu rata po osnovu ranije zaključenih kreditnih aranžmana”, navodi se u izvještaju.

Tokom prvog kvartala došlo je do povećanja neto državnog duga u apsolutnom iznosu u odnosu na kraj prošle godine za 608,04 miliona EUR, dok je povećanje istog u odnosu na BDP svega 7,07 odsto.

“Povećanje duga je uslovljeno povećanjem spoljnjeg duga usljed realizacije emisije obveznica na međunarodnom tržištu. Zakonom o budžetu za ovu godinu, kao i Odlukom o zaduživanju Crne Gore, predviđeno je da se država u ovoj godini može zadužiti do 650 miliona EUR za potrebe obezbjeđenja nedostajućih sredstava u ovoj godini. Takođe, u Zakonu je predviđena i mogućnost dodatnih 500 miliona EUR zaduživanja na domaćem ili inostranom tržištu za potrebe refinansiranja duga i stvaranja fiskalne rezerve”, navodi se u izvještaju.

Shodno navedenom, 6. marta Ministarstvo finansija je u saradnji sa četiri renomirane banke, realizovalo transakciju emisije obveznica na međunarodnom finansijskom tržištu u iznosu od 750 miliona USD, po cijeni od 100 odsto nominalnog iznosa, sa rokom dospjeća od sedam godina i kamatnom stopom od 7,25 odsto godišnje, odnosno izvedenom kamatnom stopom u eurima od 5,88 odsto.

“Ovo je prva dolarska obveznica Crne Gore, koja je istovremeno omogućila širi spektar investitora koji u prethodnom periodu nijesu imali prilike da ulažu u državne obveznice Crne Gore. Emisiju je podržalo preko 200 globalnih investitora koji su iskazali dugoročno povjerenje u Crnu Goru”, rekli su iz Ministarstva.

Kada je riječ o strukturi investitora, u pogledu regiona odakle dolaze, najviše su zastupljeni investitori iz Sjedinjenih Američkih Država 47 odsto, Velike Britanije 29 odsto, kontinentalne Evrope 22 odsto, dok preostalih dva odsto predstavlja investitore iz ostatka svijeta.

U pogledu oblasti poslovanja investitora najviše su zastupljeni investicioni fondovi sa 92 odsto, banke sa četiri odsto, penzioni fondovi i osiguranja sa tri odsto.

“U cilju otklanjanja valutnog rizika, istog dana, nakon realizacije emisije dolarskih obveznica, realizovana je i transakcija unakrsnog valutnog svopa, kojom je izvršena konverzija ukupnog dolarskog iznosa emisije obveznica, u iznosu od 750 miliona USD, prema utvrđenom kursu EUR/USD od 1,0905 i prosječnoj kamatnoj stopi od 5,88 odsto. Transakcija je zaključena na period od sedam godina (prati rok dospijeća obveznice) sa obaveznom klauzulom revizije nakon 3,5 godine. Sredstva obezbjeđena kroz zaduženje, u skladu sa Zakonom o budžetu za ovu godinu, će se koristiti isključivo za finansiranje otplate postojećeg duga, kao i finansiranje kapitalnog budžeta i stvaranje fisklane rezerve za narednu godinu”, podsjetili su iz Ministarstva.

Na međunarodnom tržištu kapitala kotira se ukupno četiri izdanja obveznica izdatih od Crne Gore, od čega je jedno izdanje denomirano u dolarima u iznosu od 750 miliona USD, a preostala tri u eurima, u ukupnom iznosu od 1,75 milijardi EUR.

Kada je u pitanju domaće tržište kotira se jedno izdanje državnih obveznica u iznosu od 50 miliona EUR.

“Po osnovu ugovora, koji su zaključeni u ranijem periodu sa međunarodnmh finansijskim institucijama (Svjetska banka i njene afilijacije – IBRD, IDA, zatim Pariski klub, EIB, EBRD, CEB, Evropska komisija, KfW i IFAD), za realizaciju projekata u oblasti komunalnih djelatnosti, energetske efikasnosti, unapređenja putne infrastrukture i slično u toku prvog kvartala povučeno je oko 11,87 miliona EUR, gdje je bilo najveće povlačenje za projekat Sakupljanja i prečišćavanja otpadnih voda u Podgorici kod KfW banke u iznosu od 3,33 miliona EUR, kao i za projekat nabavke minobacača kod Hapoalim banke u iznosu od 2,98 miliona EUR”, navodi se u izvještaju.

Kada je u pitanju domaće tržište, nije bilo novih zaduženja na domaćem tržištu u prvom kvartalu. Sa druge strane, izvršena je otplata državnog duga po osnovu glavnice, u ukupnom iznosu od 101,09 miliona EUR, od čega se 28,91 miliona EUR odnosilo na otplatu duga rezidentima, dok je otplata duga nerezidentima iznosila 72,38 miliona EUR.

U istom periodu otplaćena je i kamata u iznosu od 15,33 miliona EUR, od čega je otplata domaće kamate iznosila 2,62 miliona EUR, dok je otplata ino kamate iznosila 12,72 miliona EUR.

“Ako posmatramo strukturu državnog duga u dijelu učešća spoljnjeg i domaćeg duga, evidentno je da spoljnji dug dominira sa učešćem od 89,05 odsto, dok se 10,95 državnog duga odnosi na domaći dug”, dodaje se u izvještaju.

Takođe, u cilju unapređenja valutne strukture portfolia duga i obezbjeđivanja od valutnog rizika u toku prvog kvartala Ministarstvo finansija je zaključilo hedžing aranžman za dolarski kredit sa Exim Kina bankom za projekat autoputa Bar-Boljare. Hedžing transakcija je zaključena sa četiri renomirane evropske i američke banke.

“Hedžing transakcija, odnosno, unakrsni valutni svop se realizuje tako što se između banaka i Ministarstva finansija vrši razmjena gotovinskih tokova na način što banke dostavljaju Ministarstvu finansija dolarski iznos glavnice i kamate, obračunate po stopi od dva odsto, prema amortizacionom planu koji Ministarstvo finansija ima sa Exim Kina bankom, dok Crna Gora plaća bankama glavnicu kredita u eurima konvertovanu po ugovorenom kursu EUR/USD od 1,087, uvećanu za iznos eurske kamate obračunate na neizmireni dio eurskog duga po prosječnoj kamatnoj stopi od 0,98 odsto”, objasnili su iz Ministarstva.

Pomenuti dolarski iznos Ministarstvo finansija, po prijemu prosleđuje Exim Kina banci u skladu sa dinamikom otplate originalnog kredita. Navedeni hedžing aranžman zaključen je na period koji obuhvata cijelokupan period otplate kredita prema Exim Kina banci, sa obaveznim prekidom nakon dvije godine.

“Osnovna namjena sprovedene transakcije je obezbjeđivanje portfolia duga od valutnog rizika i jačanje kontrole nad finansijskim obavezama, odnosno poboljšanje valutne strukture državnog duga. S tim u vezi, u odnosu na kraj prošle godine kada je učešće eurskog duga iznosilo 81,33 odsto ukupnog duga, na kraju marta učešće je značajno uvećano i 98,61 odsto duga je u domaćoj valuti, odnosno eurima, dok je učešće duga u američkim dolarima smanjeno sa 17,14 odsto na 0,26 odsto”, dodaje se u izvještaju.

Iz svega navedenog zaključuje se da, zahvaljujući hedžing aranžmanu, većina duga je efektivno konvertovana u eurima, čime je država postigla veću predvidivost i kontrolu nad svojim finansijskim obavezama.

“Kada govorimo o kamatnoj strukturi državnog duga, evidentno je da u ukupnom državnom dugu, preovladava zaduženje sa fiksnom kamatnom stopom (83,22 odsto) i da je sa toga aspekta portfolio duga stabilan. Zaduženja sa varijabilnom kamatnom stopom uglavnom su vezana za EURIBOR i čine 16,78 odsto državnog duga”, navodi se u izvještaju.

Stanje duga na kraju marta, po garancijama izdatim domaćim i ino kreditorima iznosi 144,37 miliona EUR, što predstavlja 2,05 odsto BDP-a.

Stanje duga po osnovu garancija izdatih domaćim kreditorima na kraju prvog kvartala iznosi 19,97 miliona EUR, od čega angažovana sredstva iznose 64,14 miliona EUR, dok stanje duga po osnovu garancija izdatih ino kreditorima iznosi 124,4 miliona EUR, od čega je angažovano 397,44 miliona EUR.

“Domaće garancije su uglavnom izdate u cilju podrške kompanijama za realizaciju kapitalnih projekata, za restrukturiranje i kao podrška realizaciji sanacionih planova lokalnih samouprava. Spoljne garancije su izdate za implementaciju raznih infrastrukturnih projekata, obezbjeđenje podrške razvoju malih i srednjih preduzeća, kao i u cilju podrške za restrukturiranje željezničke infrastrukture, modernizaciju aerodroma i energetskog sistema”, rekli su iz Ministarstva.

U prvom kvartalu, agencija za ocjenu kreditnog rejtinga Standard and Poor's (S&P) poboljšala je izgled Crne Gore iz stabilnog u pozitivan, uz očuvanje ocjene kreditnog rejtinga B/B. Prema metodologiji kreditne rejting agencije Standard & Poor's, a uzimajući u obzir ekonomska kretanja i fiskalne rezultate koji su u samom izvještaju okarakterisani kao pozitivni, neophodno je napomenuti da revidirani izgled (outlook) kreditnog rejtinga za Crnu Goru predstavlja znak pozitivnih kretanja u ekonomiji zemlje, kao i pozitivnih očekivanja u budućnosti.

“Standard & Poor's izglede procjenjuje na osnovu potencijalnog kreditnog rejtinga u srednjem i dugom roku. Prilikom utvrđivanja prognoze za rejting, uzimaju se u obzir sve promjene u ekonomskim, političkim, fiskalnim i drugim uslovima. U smislu navedenog, izmjena outlooka na pozitivan znači da u srednjem i dugom roku može doći do povećanja rejtinga države”, zaključuje se u izvještaju.