31. maj se u svijetu obilježava kao Međunarodni dan kontrole duvana.

Sve javnozdravstvene vlasti u svijetu kontinuirano upozoravaju na prijetnju koji duvan i duvanski proizvodi nose ne samo kada se radi direktno o zdravlju već i o mnogim pratećim efektima jer duvan pogoršava siromaštvo, smanjuje ekonomsku produktivnost, doprinosi da domaćinstvima biraju hranu koja je manje kvalitetna i zagađaju vazduh u zatvorenom prostoru. Takođe, upotreba duvanskih proizvoda uništava više od 8 miliona života i stvara troškove u visini od čak 1,4 triliona dolara, samo za zdravstvenu zaštitu pušača i izgubljenu radnu produktivnost. Zdravstveni i ekonomski problemi nastali kao posljedica upotrebe duvana posebno su naglašeni u nerazvijenim i zemljama u razvoju, koje su zauzele vodeće mjesto u učestalosti pušenja.



Tema ovogodišnjeg obilježavanja Međunarodnog dana kontrole duvana je “Bez tajni”, a usmjerena je ka obavezama objavljivanja svih podataka o sadržaju duvanskih proizvoda, rasprostranjenosti upotrebe, uticaju na zdravlje, ekonomiku i druge društvene aspekte. Težnja je da mladima budu dostupne sve informacije o manipulacijama duvanskih industrija i njihovo osnaživanje za pobijanje takvih taktika i aktivno im suprostavljanje.



SZO upozorava da je posebno značajno ukazati da pušači imaju povećan rizik od težih oblika kod slućajeva infekcije koronavirusom i zato poziva sve mlade ljude da se pridruže aktivnostima za stvaranje generacija koje ne koriste duvanske proizvode.



Korišćenje duvanskih proizvoda među populacijom starosti između 15 i 64 godine je značajno zastupljeno u Crnoj Gori. Podaci pokazuju da je došlo do povećanja zastupljenosti stanovnika koji puše, od 31%, koliko je iznosila 2012. godine, na 35,4%. Navedeni podaci zabrinjavaju, posebno zbog toga što je u Crnoj Gori, do poslednjeg istraživanja, kontinuirano evidentiran trend pada konzumenata duvanskih proizvoda.

Istraživanje o kvalitetu života, životnim stilovima i zdravstvenim rizicima stanovnika Crne Gore je, takođe, pokazalo da je, još 17,1% populacije nekada tokom života koristilo duvanske proizvode, što pokazuje da je samo 47,6% stanovnika tokom cijelog života apstiniralo od pušenja. Zastupljenost pušenja u odnosu na pol iznosila je 36,2% među muškarcima i 34,5% među ženama, što ukazuje da je, poslednjih godina, izražen značajan trend povećavanja pušenja među ženama. Pri tome, treba naglasiti da je u populaciji mlađih žena, starosti između 15 i 24 godine, prevalencija veća, za čak 1%, nego među muškarcima iste starosti. Na žalost, u većini zemalja u okruženju je povećan broj mladih korisnika duvanskih proizvoda. Činjenica je da su kulturološke i sociološke prilike uslovile promjene u ponašanju žena u Crnoj Gori, koje je, na žalost, neusklađeno sa zdravljem.

Najveća vrijednost učestalosti pušenja u Crnoj Gori evidentirana je u populaciji starosti od 45 do 54 godine, a iznosila je gotovo 45%. Takođe, u ovoj populacionoj grupi je najviše onih koji su nekada u životu koristili duvanske proizvode. Prevalencija pušenja u gradskoj i seoskoj populaciji se ne razlikuje značajno, a ni stepen obrazovanja nije ograničavajuća komponenta za konzumiranje duvana. Najveći broj pušača, dnevno konzumira između 10 i 20 cigareta, ali gotovo svaki treći pušač konzumira više od 20 cigareta dnevno.



Konzumiranje duvanskih proizvoda među mladima u Crnoj Gori, takođe bilježi trend rasta, što su potvrdila istraživanja. Naime, broj korisnika duvanskih proizvoda je značajno povećan među petnaestogodišnjacima, utvrđeno Globalnim istraživanjem o potrošnji duvana među mladima (GYTS) i među šesnaestogodišnjacima, utvrđeno Evropskim istraživanjem o upotrebi alkohola i drugih droga među mladima (ESPAD), kao i onima starosti od 15 do 24 godine, utvrđeno Istraživanjem o kvalitetu života, životnim stilovima i zdravstvenim rizicima stanovnika Crne Gore (GPS). Posebno je povećana zastupljenost mladih pušača muškog pola i iznosi oko 11% među petnaestogodišnjacima, što je dvostruko više u odnosu na prethodno istraživanje po istoj metodologiji. Zastupljenost među šesnaestogodišnjacima iznosila je 18%, što je značajno više nego u prethodnom istraživanju iste vrste.

Takođe, povećan je broj mladih koji su "eksperimentisali" sa duvanskim proizvodima tokom života, a smanjena je i starost kada se počinje sa konzumiranjem duvanskih proizvoda. U populaciji starosti od 15 do 24 godine, prevalencija pušenja je iznosila 18,7%, čime se potvrđuje stav da se najveći broj mladih opredjeljuje za pušenje u periodu između 15. i 16. godine i da se zastupljenost značajno ne mijenja od 16. do 24. godine, kada vrijednost prevalnecije počinje ponovo da raste.

Prevencija upotrebe duvanskih proizvoda podrazumijeva istovremeno primjenu niza mjera, kao što je dosljedna primjena restriktivnih zakona koji regulišu različite segmente vezane za duvanske proizvode, cjenovne, poresku i taksene politike, kontrole tokova duvana, praćenje rasprostranjenosti upotrebe duvanskih proizvoda, kontrola primjene Okvirne konvencije o kontroli duvana i prvnstveno adekvatne i kompetentne mjere druge mjere promocije nepušenja i prevencije pušenja.

Izvor: Institut za javno zdravlje Crne Gore