Foto: Pexel

– Crna Gora je u proteklom periodu napravila značajne iskorake u oblasti unapređenja kvaliteta domaćih proizvoda kroz zaštitu i registraciju naziva. Do sada je registrovano 11 proizvoda, među kojima su Njeguški pršut i Crnogorski pršut sa geografskom oznakom, Pljevaljski sir, Crnogorska goveđa pršuta, Crnogorska stelja, Durmitorski skorup i Kolašinski lisnati sir sa oznakom porijekla, pšenično pivo Čista desetka i Cvijetni med sa oznakom viši kvalitet, te Bamija na ulcinjski način i Peraška torta sa oznakom garantovanog tradicionalnog specijaliteta – rečeno je Pobjedi iz Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede (MPŠV).

Dodaju da osim ovih, postoji još veliki broj proizvoda koji imaju potencijal ili elemente za uspostavljanje šeme kvaliteta. Na pitanje šta ovo konkretno znači za crnogorsku ponudu, iz MPŠV navode da je kvalitet i raznovrsnost poljoprivredne proizvodnje među najvažnijim prednostima.


– Takvi proizvodi obezbjeđuju konkurentnu prednost i opstanak malim, specifičnim i tradicionalnim proizvođačima i daju veliki doprinos njenom kulturnom i gastronomskom nasljeđu. Zaštita, kao što je ova, je posljedica vještina i odlučnosti proizvođača koji su održavali tradiciju, ali su vodili računa i o razvoju novih sastojaka i načina proizvodnje, modernizaciji proizvodnje i proizvoda, kao i valorizaciji kroz sektor turizma. Zaštitom ovakvih proizvoda proizvođači postižu prepoznatljivost na tržištu, kako na regionalnom, tako i na međunarodnom, a na ovaj način proizvod doprinosi prepoznatljivosti mjesta i regiona. Promocija i zaštita proizvoda oznakama kvaliteta doprinose ruralnom razvoju, diverzifikaciji prehrambenih proizvoda i većem izboru potrošača. Zaštita naših specifičnih proizvoda doprinosi i bogatijoj turističkoj ponudi, te razvoju samih turističkih destinacija, a proizvođačima donosi veće cijene proizvoda, olakšane nastupe na tržištu, bolju organizaciju proizvodnje i dugotrajan opstanak – ukazuju iz MPŠV.

Iz ovog resora objašnjavaju da oznake porijekla, geografske oznake i garantovano tradicionalni specijaliteti predstavljaju kolektivne šeme kvaliteta, te stoga zahtjeve za registraciju mogu podnijeti udruženja proizvođača tog konkretnog poljoprivrednog ili prehrambenog proizvoda. Udruženja koja su do sada aplicirala za ove oznake su se organizovala kao nevladina, dok za šemu kvaliteta – viši kvalitet to mogu raditi i individualci.


Peraška torta – foto cuhacha IPA CBC projekat
Posljednju zaštitu proizvoda Peraška torta pokrenula je nevladina organizacija Društvo prijatelja grada Perasta iz Kotora. To je, kako navode iz MPŠV, drugi proizvod koji je zaštićen kao garantovano tradicionalni specijalitet (GTS)

– Pravni efekti registrovanja naziva GTS nijesu direktno vezani za koncept teritorije kao što su geografske oznake i svi proizvođači koji proizvode u skladu sa specifikacijom imaju pravo da koriste registrovani naziv, bez obzira gdje se nalaze, to jest gdje se proizvodnja obavlja, ako ispunjavaju zahtjeve propisane usvojenom u odnosu na (prehrambene) proizvode koji su rezultat proizvodnog procesa koji odgovara tradicionalnom načinu pripreme i obrade tih proizvoda ili su proizvodi proizvedeni upotrebom sirovih materijala ili sastojaka koji se tradicionalno koriste u proizvodnji – kazali su iz MPŠV.

Ova šema potencijalno može obuhvatiti veliki broj korisnika, jer se oznaka može koristiti za proizvode sa posebnim karakteristikama proisteklim iz upotrebe tradicionalnih sastojaka ili tradicionalnog načina pripreme.

– “Tradicionalan” označava dokazanu upotrebu proizvoda na tržištu kroz vremenski period koji pokazuje prenošenje sa generacije na generaciju u trajanju od najmanje 30 godina – objasnili su iz Ministarstva.


Peraška-torta- foto ukusi.me
Peraška torta, kako navode, predstavlja nematerijalno dobro povezano sa područjem Perasta koji čini sastavni dio kulturnog dobra Prirodno i kulturno-istorijsko područje Kotora koji je pod Uneskovom zaštitom.

– Peraška torta je specijalitet među desertima koji ima svoj jedinstveni recept i metod proizvodnje koji zahtijeva veliku preciznost, vještinu i znanje. Smatra se crnogorskim kulinarskim specijalitetom i tradicionalnom i autentičnom odlikom bokeške kuhinje, već decenijama unazad – kazali su iz MPŠV.

Ukazuju da je zbog obilja i bogatstva sastojaka, ukusa i mirisa, te vještine njihove obrade i izrade, uključujući i dekoraciju nazvana i bokeškom kraljicom slatkiša.