Ujedinjene nacije (UN) upozorile su da se na kraju prošle godine, prvi put od kada vodi demografija na svjetskom nivou, desilo da je broj stanovnika planete starijih od 65 godina premašio broj djece mlađe od pet godina.

Prema istraživanju UN, bilo je oko 705 miliona starijih od 65 godina, a mlađih od pet godina 680 miliona.

Navode da će takav trend imati veliki uticaj na ekonomiju i kvalitet života jer će biti sve manje mladih radnika, a penzioneri će da žive duže.

Sve manje djece je u razvijenim zemljama i Evropi, dok je djece više u siromašnijim državama Afrike i Azije.

Nastavak takve statistike, kako obrazlažu iz UN, vodiće još većim migracijama mladih iz nerazvijenih država prema bogatim u kojima ima sve manje djece i radnika.

Prema toj statistici, Crna Gora bi bila u “bogatijim državama” jer starijih od 65 godina ima tri puta više nego mlađih. Na kraju prošle godine, u Crnoj Gori je bilo 37 hiljada djece mlađe od pet godina, a starijih od 65 godina - 94 hiljade.

Prije samo 19 godina, razlika je bilo nešto manja - 39 hiljada djece mlađe od pet godina, a 73 hiljade starijih od 65 godina.

Takva nepovoljna statistika počinje od 90-ih godina prošlog vijeka, kada se povećalo iseljavanje mladih koji sada u nekim drugim zemljama doprinose demografiji i ekonomiji.

Tako je 2000. godine Crna Gora, prema podacima Monstata, imala 603 hiljade stanovnika, a broj starijih od 65 godina bio je 73 hiljade. Sada imamo 622 hiljade stanovnika, a starijih od 65 godina je 94 hiljade. Odnosno, povećanje ukupnog broja stanovnika jednako je povećanju u toj kategoriji.

Da se životni vijek produžava, pokazuje i podatak da je 2000. u Crnoj Gori živjelo 3,3 hiljade osoba starijih od 85 godina, a sada ih je 7,7 hiljada.

Značajne negativne razlike vidljive su i za manje periode. Mlađi od pet godina 2011. godine činili su 6,2 odsto ukupnog broja stanovnika, a sada su na 5,9 odsto, dok je procenat starijih od 65 godina za isti period povećan sa 12,8 na 15,1 odsto.

Prirodni priraštaj prošle godine bio je rekordno nizak - 1,2 odsto, a 1961. iznosio je 20,4 odsto i od tada počinje pad. Prvi put priraštaj je pao ispod 10 odsto 1991. godine, kada je iznosio 9,7 odsto. U posljednje četiri godine je ispod dva odsto.

Crna Gora već sada ima problem sa nedostatkom mladih radnika, naročito u turizmu i građevinarstvu, koji ne žele da rade za plate od 300 ili 400 radnika i odlaze u zemlje gdje mogu dobiti bolje uslove života i rada.

Da poslodavci već razmišljaju o dovođenju radnika iz siromašnih, a demografski uspješnih država, pokazuje i izjava direktora Hotela Splendid i predsjednika Crnogorskog turističkog udruženja Žarka Radulovića koji je naveo primjer da ne može da nađe čistačice koje bi sa prekovremenim i noćnim satima mogle imati platu od 400 do 450 eura.

“Jedini izlaz iz ove situacije nedostatka radne snage je da Vlada i ministarstva vanjskih poslova, rada i socijalnog staranja i unutrašnjih poslova omekšaju vizni režim, kako bi mogli da dovodimo radnu snagu iz Indonezije i Filipina za turizam, a za poljoprivredu i građevinu iz Pakistana i Indije. To je jedini način. Jer, stanje je teško, haotično”.

Prosječna starost u Crnoj Gori, prema podacima Monstata, sada je 38,8 godina, a u 2011. na popisu iznosila je 37 godina. To povrđuje da je i kod nas globalni trend starenja stanovništva.

“Shodno procijenjenom broju stanovnika na 1. januar 2019. godine, u Crnoj Gori ima 314.470 žena i 307.712 muškaraca. Očekivani život žena je 80,6 godina, a muškaraca 75,3”, saopštili su “Vijestima” iz Monstata.

Prema procijenjenom broju stanovnika na 1. januar ove godine, broj djece mlađe od pet godina u posmatranom periodu, od 2011. do 2019. godine, u Crnoj Gori je u padu, dok je broj lica sa 65 i više godina u porastu.

S obzirom na dosadašnje pokazatelje, u Crnoj Gori bi uskoro moglo doći do toga da starijih od 65 godine bude više nego mlađih od 15 godina.

Za tih osam godina učešće djece u tom uzrastu palo je sa 19,2 na 18 odsto, a procenat starijih od 65 godina povećan za 2,3 na 15,1 odsto. Prema toj dinamici, za osam godina mlađi od 15 godina činili bi 16,8 odsto stanovništva, a starijih od 65 godina 17,4 odsto.

Najviše živorođene djece u 2018. godini je bilo u središnjem regionu (3.776), a najmanje u sjevernom (1 640).

Stopa plodnosti ili stopa fertiliteta predstavlja koeficijent koji pokazuje broj rođene djece po ženi u plodnom razdoblju života (15 - 49 godina). Smatra se da stopa fertiliteta od oko 2,2 osigurava stabilnu zamjenu generacija u jednoj državi. Takav slučaj, međutim, u Crnoj Gori odavno ne postoji.

“Ukupna stopa fertiliteta ne pokazuje značajne promjene tokom posmatranog perioda. Tako npr. 2000. godine ukupna stopa fertiliteta je iznosila 1,9 dok 2018. godine iznosi 1,8”, naveli su iz Monstata.

Ekonomska demografija proučava demografske okvire formiranja radne snage koja je jedno od sredstava za rad i vrlo je važna za ekonomiju svake zemlje.

Ta grana demografije dodatno proučava i ekonomske posljedice starenja stanovništva, formiranje politike ekonomskog i privrednog razvoja, probleme na strani tražnje, potrošnje, formiranja kapitala...

Srbija kao Japan prednjači u starosti, Niger “najplodniji”

U susjednoj Srbiji, na primjer, prema pisanju medija, prosječan građanin je star 43 godine, čime ona spada među najstarije države.

Svaka peta osoba starija je od 65 godina, među kojima su 58 odsto žene, a mlađih od 15 godina je ispod 15 odsto. Najstarijih je najviše u istočnom i južnom regionu Srbije, gde četvrtina stanovništva ima više od 60 godina.

U Japanu je najduži prosječni životni vijek od 84 godine, a stariji od 65 godina čine skoro trećinu stanovništva. U strukturi, učešće djece mlađe od pet godina u toj zemlji je ispod četiri odsto.

Afričke zemlje su “najplodnije” na planeti, ali takođe imaju visoku stopu mortaliteta najmlađih stanovnika. U Nigeru, na primjer, svaka žena u prosjeku ima sedam porođaja, ali i jednu od najviših stopa mortaliteta - 85 djece na 1.000 porođaja.

UN: Utrostručiće se broj starijih do 2050. godine

Eksperti Ujedinjenih nacija očekuju da će do 2050. godine doći do još većeg dispariteta između najstarijih i najmlađih. Podaci Populacionog fonda UN-a ukazuju da će za 30-ak godina apsolutni broj ljudi starijih od 60 i više godina porasti sa 705 miliona na dve milijarde, dok će broj osoba sa 80 i više godina iznositi 395 miliona. Svjetska banka je 1960. godine zabilježila globalnu stopu plodnosti od petoro djece po jednoj ženi. Današnji negativni trendovi tipični su za (naj)razvijenije zemlje, a posljedica su veće dostupnosti kontraceptivnih sredstava, boljeg životnog standarda, ali i sve više cijene odgajanja potomstva.