Foto: Preentscreen

“Međutim, rad na psihološkoj stabilnosti svih službenika, a posebno onih koji djeluju na terenu, zahtijeva kompleksniji i kontinuirani pristup i osim što to treba razvijati kod Uprave policije biće i u fokusu daljeg rada ove institucije”, navodi se u odgovorima Zaštitnika.

Naime, službenici ove institucije koji su angažovani na poslovima Nacionalnog preventivnog mehanizma (NPM), a na bazi razgovora sa službenicima Uprave policije, konstatovali su da nedostaju psihološki tretmani policijskih službenika u većini jedinica, tj. da policijski službenici nemaju stručnu psihološku podršku ni nakon incidentnih situacija.

“Podrška se obično svodi na razgovor sa starješinama i kolegama. Iako u izvještajima o pojedinačnim posjetama ova tema nije posebno elaborirana, predstavnici NPM-a su još prilikom javnog predstavljanja Izvještaja o radu za 2018. godinu (na osnovu informacija dobijenih iz posjete OB Kotor), govorili o ovom problemu i čini se da je policijska organizacija sve više svjesna postojanja potrebe za ovakvom vrstom kontinuirane podrške za svoje službenike”, stoji u odgovorima.

Na pitanje da li postoji određeni interval u kojem je obavezno da službenik policije uradi pregled (kako opšteg stanja radi utvrđivanja fizičke spremnosti, tako i psihološko testiranje) iz institucije Zaštitnika su saopštili da je nužna pravovremena preventiva, ali i reaktivna funkcija na snaženju mentalnog i psihičkog stanja službenika.

“Policijski poslovi su sami po sebi stresni i podrazumijevaju stalan pritisak na službenike Uprave policije. Osim što obavljaju redovne poslove na održavanju javnog reda i mira, kontroli saobraćaja, obezbjeđenju i drugo, oni su zbog direktnog kontakta sa izvršiocima delikata i žrtvama kriminogenog ponašanja često izloženi dodatnom stresu koji proizvode takve situacije. Iako se odgovarajući nivo psihofizičke spreme podrazumijeva, vanredne okolnosti, nepredviđene reakcije, otežani uslovi rada, loša infrastruktura, nedostatak logističke podrške u otežanim uslovima posla čine dodatno opterećenje za psihološku spremnost da se odgovori obavezama. Zbog svega toga nužna je pravovremena preventiva, ali i reaktivna funkcija na snaženju mentalnog i psihičkog stanja službenika, kako tokom neposrednog izvršavanja radnih obaveza, tako i nakon posla u kojem periodu se mogu reflektovati negativne posljedice. To je neupitni uslov njihove spremnosti za rad, ali istovremeno i mjera u prevenciji torture u odnosu na lica prema kojima vrše policijska ovlašćenja”, ističu iz institucije Zaštitnika.

Napominju da prilikom jednog od obilazaka koji su obavljeni 2018. godine, NPM je u neposrednoj komunikaciji sa službenicima obaviješten da se ovom pitanju skoro uopšte ne poklanja pažnja, odnosno da službenici ne prolaze redovne sistematske zdravstvene preglede, kao ni psihološka testiranja.

“Osim prethodne provjere zdravstvene sposobnosti prije zasnivanja radnog odnosa, službenik policije se na predlog ljekara ili starješine podvrgava i vanrednom kontrolnom zdravstvenom pregledu radi daljeg obavljanja posla u skladu sa posebnim propisima. Ovu komisiju sačinjavaju tri ljekara, jedan predstavnik MUP-a i jedan predstavnik policije u svojstvu predsjednika sindikata”, navodi se u odgovorima.

U protekle dvije godine timovi NPM-a obavili su 21 posjetu centrima i odjeljenjima bezbjednosti.

“Tokom 2019. godine timovi NPM-a obavili su pet posjeta odjeljenjima bezbjednosti i šest posjeta centrima bezbjednosti, a 2020. obavljeno je ukupno 10 obilazaka centara i odjeljenja, kao i dva obilaska stanica granične policije na aerodromima Podgorica i Tivat. Takođe, NPM je u prethodne dvije godine u okviru svog mandata obavio više posjeta psihijatrijskim klinikama i odjeljenjima, pojedinim ustanovama socijalne zaštite, a u okviru zakonom propisanih ovlašćenja i obaveza po sporazumima o saradnji pratio prinudno udaljenje stranaca i realizaciju operacija po ugovorima o readmisiji. Aktivnosti praćenja prinudnog udaljenja intenzivirane su u posljednjem kvartalu 2020. godine, nakon što je zapažen trend o istovremenom udaljenju većeg broja stranaca”, navode iz institucije Zaštitnika.

Kako su pojasnili, Nacionalni preventivni mehanizam je složena struktura koju čini cijela institucija Zaštitnika, s tim što je njena operativna struktura smještena u posebnu organizacionu j edinicu koja pruža logističku podršku u poslovima prevencije i zaštite od torture.

“Zbog toga je potrebno naglasiti da se radi o timovima NPM iz reda službenika i eksperata iz posebnog Radnog tijela, a koji obavljaju posjete različitim organima i ustanovama u kojima se nalaze lica lišena slobode, zadržana lica, kao i lica kojima je ograničena sloboda kretanja. Početkom kalendarske godine, nakon internih konsultacija unutar institucije i eksternih konsultacija sa civilnim sektorom, pojedincima i članovima NPM-a donosi se Plan obilazaka, a na osnovu njega vrše se obilasci institucija, najviše centara i odjeljenja bezbjednosti. Ukoliko to nametnu okolnosti i nepredviđene situacije, dešavaju se neplanirane posjete sa istim ciljem prevencijom torture”, navodi se u odgovorima.

Kako dodaju, shodno Metodologiji koja je rezultat međunarodne ekspertske podrške iz 2015. godine, NPM vrši redovne, vanredne i kontrolne obilaske, a po strategiji izvršenja posla oni mogu biti najavljeni ili nenajavljeni.

“Nenajavljeni su znatno više zastupljeni, jer se na taj način dobija dvostruki efekat utvrđivanje realnog stanja na licu mjesta bez prethodne pripreme za posjetu i još više prijeko potrebni preventivni efekat u saznanju da je nenajavljena posjeta realna mogućnost”, zaključuju iz te intitucije.

Izvor: FOS