Foto: printscreen

Potpisnici dokumenta su predstavnici opština Budva, Kotor, Herceg-Novi, Tivat, Bar i Ulcinj, a glavni fokus je vraćanje nadležnosti lokalnim samoupravama radi boljeg upravljanja ključnim resursima.

Potpredsjednik opštine Budva, Nikola Jovanović, naglasio je da inicijativa predstavlja strateški dokument koji konačno potvrđuje značaj decentralizacije.

„Ovo je strateški dokument koji konačno potvrđuje ideju decentralizacije u Crnoj Gori. Decentralizacija, na kojoj počiva i Evropska unija, omogućava da se interesi građana naših opština stave u prvi plan. To je ideja koja može okupiti predstavnike različitih političkih opcija i daje nam obavezu da na pitanjima važnim za građane sarađujemo tijesno i kontinuirano. Opština Budva učestvuje sa preko 50% ukupnog turističkog prihoda u državnom budžetu, a građani Budve ne dobijaju adekvatnu satisfakciju za rezultate koje stvaraju turistički poslenici i lokalna privreda. Potpisivanjem ove inicijative, pokazana je volja da se morsko dobro vrati građanima. Loša praksa u upravljanju tim resursom unazadila je našu turističku ponudu. Ako se inicijativa realizuje, lokalne samouprave će mnogo bolje upravljati ovim važnim resursom. Pored morskog dobra, važan segment ove inicijative su izmjene zakona o lukama. Luka Budva, koja već 20 godina nije u rukama lokalne zajednice, konačno bi bila vraćena građanima, a prihodi koje ona generiše mogli bi se usmjeriti ka razvoju Budve i poboljšanju uslova života“, kazao je Jovanović.

Predsjednik opštine Bar, Dušan Raičević, ocijenio je da se izmjenama zakona želi postići bolja regulacija obalnih zona i zaštita plaža, uz dodatni fokus na razvoj turizma.

„Ova inicijativa nije vođena finansijskim interesima, već željom da se obalne zone regulišu na kvalitetan način. Smatram da je morsko dobro, u postojećoj formulaciji, najmanje učinilo kako bi se plaže sačuvale, dodatno prehranjivale i proširivale na korist građana. Ključno je stvoriti uslove koji će zadovoljiti sve pretpostavke neophodne za dalji razvoj turizma“, kazao je Raičević.

Predsjednik opštine Ulcinj, Genci Nimanbegu, naglasio je da inicijativa nije politička, već ima za cilj ravnopravnost svih opština, predlažući da „Morsko dobro“ preraste u agenciju za nadzor.

„Inicijativa nema politički cilj. Njena suština je postizanje ravnopravnosti svih primorskih opština. Smatram da su ponuđena rješenja fer i prema Vladi i prema Javnom preduzeću ‘Morsko dobro’. Naš prijedlog je da ‘Morsko dobro’ postane agencija za nadzor, dok bi lokalne samouprave preuzele veće nadležnosti u upravljanju obalom“, kazao je Nimanbegu.

Predsjednica Skupštine opštine Kotor, Maja Mršulja, izjavila je da je suština inicijative decentralizacija upravljanja morskom obalom, što je u skladu sa evropskim standardima lokalne samouprave i Ustavom Crne Gore.

„Zakon o morskom dobru je previše centralizovan, što nije u skladu sa evropskim poveljama o lokalnoj samoupravi, Ustavom Crne Gore, niti sa ostalim relevantnim dokumentima. Ovo je važan korak ka ispunjavanju evropskih standarda i predstavlja napredak na putu evropskih integracija“, kazala je Mršulja.

Predsjednik opštine Herceg-Novi, Stevan Katić, vjeruje da će inicijativa dobiti podršku u parlamentu prije naredne turističke sezone.

„Siguran sam da će ova inicijativa dobiti podršku u parlamentu prije početka naredne turističke sezone. Ovo nije rješenje usmjereno protiv bilo koga, posebno ne protiv postojećeg menadžmenta ‘Morskog dobra’, sa kojim trenutno imamo korektnu saradnju. Međutim, riječ je o sistemskom rješenju koje se mora donijeti, nezavisno od toga ko će biti na čelu ‘Morskog dobra’ u budućnosti. Decentralizacija je ključna za efikasno upravljanje lokalnim resursima“, kazao je Katić.

Predsjednik opštine Tivat, Željko Komnenović, poručio je da predložena inicijativa ispravlja višedecenijsku nepravdu prema primorskim opštinama, vraćajući ingerencije tamo gdje one suštinski pripadaju – lokalnim samoupravama.

„Ovaj akt ne sadrži samo inicijativu, već i konkretne predloge zakonskih rješenja. Ovo je kompleksno pitanje koje zadire u same ingerencije lokalnih samouprava. Suština je u ispravljanju velike nepravde prema primorskim opštinama koja traje više od tri decenije. Ingerencije koje pripadaju lokalnim zajednicama moraju se vratiti tamo gdje suštinski i pripadaju, a to je lokalna samouprava“, kazao je Komnenović.

Predstavnici svih šest opština saglasni su da ova inicijativa predstavlja veliki korak za primorske opštine. Ona je okupila različite političke subjekte sa ciljem vraćanja morskog dobra lokalnim zajednicama, omogućavajući efikasnije upravljanje i bolje rezultate za građane i turističku privredu.

Inicijativa integralno:

„Morskom obalom, kao najvrednijim dijelom crnogorske teritorije, sve do 1992. godine upravljale su opštine. Nakon 1992. godine ovi poslovi se u cjelosti centralizuju osnivanjem Javnog preduzeća Morsko dobro koje u ime države preuzima nadležnost za upravljanje morskom obalom. Počev od avgusta 2013. godine javno preduzeće ostvaruje svoje funkcije suprotno Zakonu o privrednim društvima, ali i Zakonu o unapređenju poslovnog ambijenta („Sl.list CG“, broj 40/10) čijim je stupanjem na snagu prestao da važi Zakon o javnim preduzećima i kojim je utvrđen prelazni rok od tri godine za reorganizaciju javnih preduzeća u privredna društva. U slučaju Javnog preduzeća Morsko dobro ta zakonska obaveza do danas nije sprovedena, što dovodi u pitanje pravnu valjanost svih njegovih odluka koje su donesene po isteku navedenog roka.

Načinom na koji su sada definisana ovlašćenja JP Morsko dobro kao i obuhvatom zone morskog dobra povređuje se pravo na lokalnu samoupravu koje je Ustavom Crne Gore zajemčeno kao pravo građana i organa lokalne samouprave da uređuju i upravljaju određenim javnim i drugim poslovima na osnovu sopstvene odgovornosti i u interesu lokalnog stanovništva. Prvenstveni razlog podnošenja ove Inicijative je potreba decentralizacije upravljanja morskom obalom koja će omogućiti da se određeni poslovi upravljanja zakonom prenesu lokalnim samoupravama.

Dodatni razlog sadržan je u potrebi da se JP Morsko dobro uskladi, odnosno reorganizuje u zakonom propisani oblik poslovanja te da se u ovoj oblasti obezbijedi primjena člana 7 Zakona o potvrđivanju protokola o integralnom upravljanju priobalnim područjem Sredozemlja („Sl.list CG-Međunarodni ugovori“, br. 16/11) u smislu obaveze institucionalne koordinacije između nacionalnih i lokalnih vlasti, ali ne nužno i centralizacije poslova upravljanja priobalnim područjem, kako je to regulisano važećim zakonom.

Osim navedenog, većim učešćem lokalnih samouprava u upravljanju morskim dobrom doprinijeće se bržem razvoju opština, jednoobraznom estetskom i funkcionalnom uređenju tog prostora i obezbijediti poštovanje principa ravnopravnosti i jednakosti privrednih subjekata koji ga koriste pod različitim uslovima u odnosu na uslove koje propisuje opština van njegovih granica, što bi se moglo prevazići odgovarajućim zoniranjem i utvrđivanjem nadležnosti opština za donošenje programa privremenih objekata i za područje morskog dobra.

Posebno ukazujemo na činjenicu da se poslednjih godina svega 1/3 prihoda po osnovu upravljanja morskom obalom reinvestira u infrastrukturu opština južnog regiona u kojoj su ti prihodi i ostvareni (izgradnja inženjerskih objekata komunalne infrastrukture, održavanje hortikulture, održavanje čistoće i dr.). Tačnije, od 24.025.136,03€ koje je JP Morsko dobro ostvarilo za period 2020-2023, u navedene namjene investirano je svega 8.159.843,89 eura.

Imajući u vidu dobru praksu Hrvatske, Albanije i Italije koje su poslove redovnog upravljanja morskim dobrom već povjerile opštinama, predlažemo izmjene postojećih zakonskih rješenja“.