Foto: JU Muzeji i galerije

Tekst iz kataloga:

„Strah od ružnoće nije samo strah od nepoznatog, već i od izopačenog, izmenjenog, onoga što nas podsjeća na krhkost i prolaznost života.“

Umberto Eko

Dualističko načelo, duboko ukorijenjeno u čovjekovom biću, bilo na planu svjesnog ili nesvjesnog, pokazuje se kao dominantni princip i u najnovijim slikarskim djelima Miroslava — Mira Šukovića. Ono što je svojevremeno, na svoj autentičan način, umjetnik predstavio u okviru slike sa portretom paganskog rimskog
boga Janusa, ogleda se i na izložbi koja upravo reprezentuje idejnu sličnost: lice i naličje, onog nečeg dubokog i mističnog kao arhetip skrivenog u nama samima. Zanimljiva je i još jedna distinkcija, koja, takođe, može imati i simboličko značenje, a to je odnos prema veličini formata slike. Gotovo po pravilu, na manjim formatima su predstavljeni uglavnom portreti, sablasnih i nakaznih lica koja izviru iz tamnih pozadina koje namah djeluju i učmalo i memljivo (neobičan osjećaj čula mirisa kroz nijansu boje) izazivajući kod posmatrača izvjesnu vrstu opominjućeg straha bilo da je riječ o nelagodi izazvanoj porivom laži i grijeha koji se pokušavaju sakriti, bilo o konstantno prenosnom praroditeljskom grijehu. Riječju, Šukovićevi portreti aktualizuju pitanje pojmovno uklopljeno u estetiku ružnog (U. Eko, „Istorija ružnoće”) koja pokreće emotivni stav, kao i opominjuće pitanje o svjesnom ili nesvjesnom priklanjanju razarajućem i disharmoničnom, negativnom principu zla, u čije nas predvorje uvodi pogrešno usmjeren globalno opšte civilizacijski, transhumanistički tehnološki razvoj obavijen moralnim zagađenjem, materijalizmom, otuđenjem i nedostatkom istinskog smisla koji jedini može da pruži taj traženi, izgubljeni trenutak sreće…
Pitanje, da li smo to zaboravili na humane principe života koji nam je pružen kao mikrokosmos ispunjen mirom, plemenitošću, ljepotom i dobrotom?

Suprotno Platonu, koji ističe da treba izbjegavati prikazivanje ružnoće, od Aristotela pa nadalje, u svim epohama, prihvaćeno je da se čak i ružnoća može lijepo prikazati i da može poslužiti upravo za isticanje ljepote, pa čak i kao potvrda određenim moralnim teorijama. A na tragu ovog pojavljuje se, između ostalih, i Hegelov stav „Jedino ono što je sasvim rđavo (zlo) nosi u sebi neposrednu nužnost da se preobrati”, koji potvrđuje i ova izložba imajući u vidu slike većeg formata koje i tematski, i koloritom i figurativnom kompozicijom donose preobražaj (hrišćanstvo) kojem odvajkada teži humano ljudsko biće.

Šukovićevu likovnu poetiku karakteriše sklonost ka subjektivnoj, vizionarskoj interpretaciji veze između čulnog doživljaja unutarnje, često skrivene, mistično tragične ljudske prirode prepune poroka i poriva, prirode izobličenog, često nakaznog lica ili svedene kompozicije onoga što njegov instinktivni umjetnički duh prepoznaje kao unutarnji sublimat palog, ogrehovljenog čovjeka, uspijevajući da taj splet transformiše u posebnu likovnu formu, u svijet slike sa osobenim, autonomnim estetskim i značenjskim principima univerzalnih umjetničkih vrijednosti. Kao kalemljeno na brojgelovskoj i bošovskoj tradiciji, uključujući ovdje i nešto bližu nam Medialu, slikarstvo Mira Šukovića nas opominje na moć mračnih, demonskih sila zla koje, u neposrednom procesu koji se odvija tu pred nama, često i kroz nesvjesne somnabulne prikaze, preobražavaju materiju u sablasno ružne likove šaljući nam duboku etičku poruku (K.G. Jung). Na tragu ove ključne opomene, iz tame izranjaju skoro monohromni, deformisani likovi u lelujavoj, nedefinisanoj kompoziciji koju formira crtež utopljen u obris neposredno artikulisan nespokojstvom, tjeskobom i deprimirajućom atmosferom, te usmjeren ka neonadrealističkom slikarskom iskustvu kod skoro sasvim intuitivnog, intimistički ekspresivnog, traženja oblika. Kao da motiv izabira sebe, izabira oblik, liniju i boju, povlađujući slobodi unutarnjih emocija... U pitanju je autentičan izraz, ironično-metaforičnog značenja, spiritualan i složen u ideji i potpun u likovnom dejstvu. Ta Šukovićeva figuralna obličja sa licima na granici groteske predstavljaju metaforički odraz ironične negacije života, osjećanja svijeta kao poprišta tajanstvenih, mračnih, demonskih i opterećujućih sila, sila zla, kao uzroka ljudske patnje, samoće, otuđenosti, stradanja i straha. Samozadovoljne otuđenjem, figure izobličenih lica, najčešće bez individualnih karakteristika, unakažene su mržnjom, licemjerjem i podmuklošću, te emaniraju i iznutra i spolja opštečovječanski krah izazvan stanjem prevare, zlobe i laži. Vratimo li se simbolici boga Janusa, ona njegova mračna i devijantna strana postepeno, na platnima većeg formata, ustupa mjesto onoj drugoj lijepoj i plemenitoj... te i preko koloristički oplemenjenih i oživljenih nijansi kroz metafizičko simbolično značenje dobija novu, upečatljivu snagu. Snagu crvene, boje krvi, boje zemlje iz čijeg praha smo stvoreni, boje Svetog, koja pokreće i ukazuje na potrebu za promjenom, za buđenjem one davno usnule klice, koja čami i pati jer je zaboravljena. Upravo na ovim platnima Šuković izuzetnim umijećem iskazuje otpor, metamorfozu, alhemijski preobražaj koji nas osvješćuje i dovodi do sebstva, do procesa individuacije, te nagoni da se zapitamo ko smo i koji je smisao našeg postojanja… Jer Janus, kao i ova izuzetna izložba, takođe, simbolizuje i protok vremena, kao i prelaz iz prošlosti u buduće, osvijetljeno Vaskrsenjem Hristovim.

Elem, možemo reći da je mali broj slikara u novijoj savremenoj crnogorskoj umjetnosti koji se svim svojim bićem predaju slikarskom umijeću, koje slika privlači u svoj poseban sistem da bi uspostavili onu mističnu vezu kroz koju se samo rijetkima otvaraju tajnoviti, još neotkriveni putevi. Ta neposredna i čista predanost temi manifestuje se istovremeno, i snažno, i jednostavno, bilo da je riječ o liku, figuri, prostoru ili nekom drugom sadržaju. Gotovo cijeli svoj dosadašnji slikarski opus Miro Šuković je podredio ovom uzvišenom imperativu, predajući se viziji vlastitog likovno-jezičkog sistema kao uslovu za stvaranje autentičnih likovnih vrijednosti koje postupno, ali sigurno pronalaze svoje čvrsto utemeljenje u prebogatoj sceni savremene crnogorske likovne umjetnosti.

mr Lucija Đurašković

Biografija

Miroslav Šuković je rođen 1977. u Bihaću. Živi i radi u Kolašinu i Podgorici. Član je Udruženja likovnih umjetnika BiH. Učestvovao je na mnogim kolektivnim izložbama.

Predstavio se i na kolektivnoj izložbi Magija crteža u Modernoj galeriji u Valjevu, u oktobru 2022, gdje su izložena 164 djela 123 balkanska umjetnika, nastala u periodu od 1932. do 2022. Učestvovao je na mnogim likovnim kolonijama, a radovi mu se nalaze u više privatnih kolekcija u zemlji i inostranstvu. Dobitnik je nagrade Cetinjskog likovnog salona „Trinaesti novembar” 2015.

Izložbu možete pogledati do 1. septembra 2024.