Foto: Bauo

Projekat se sprovodi u partnerstvu sa Centrom za izučavanje i revitalizaciju tradicionalnih igara i pjesama CIRTIP iz Kolašina i Ženskom vokalnom grupom „Harmonija“ iz Budve, uz podršku Ministarstva kulture i medija Crne Gore, putem prošlogodišnjeg Javnog konkursa za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata/ programa nevladinih organizacija u oblastima kulture i umjetnosti „Kultura spaja: od amatera do profesionalaca.

O PROJEKTU

Opšti cilj projekta odnosio se na unaprjeđenje zaštite, valorizacije i promocije nematerijalne kulturne baštine Crne Gore, s posebnim fokusom na paštrovsku baštinu. Specifični cilj projekta bio je doprinos očuvanju paštrovskih tradicionalnih: a) igara/plesova (nakon više decenija nepraktikovanja), b) pratećih tradicionalnih pjesmama (donekle bolje sačuvanih u zajednici od igara) i c) nošnji (takođe, gotovo da ih slabo ima u zajednici, osim u muzejima i rijetkim privatnim kolekcijama) – a sve to na osnovu terenskih istraživanja, analize literature i drugih dostupnih izvora. Na ovaj način doprinosimo tome da se elementi lokalne paštrovske tradicije i nasljeđa otrgnu od neumitnog zaborava i/ili nestanka.

Ovim projektom postignuta su tri ključna rezultata: rekonstruisane tradicionalne paštrovske igre/plesovi, muzika i nošnje, zatim započeta njihova revitalizacija i, konačno, informisane i edukovane lokalne zajednice Paštrovića i Kolašine o ovim segmentima paštrovske kulturne zaostavštine. Prethodno je sproveden niz aktivnosti: višemjesečno etnografsko, etnokoreološko i etnomuzikološko istraživanje, pisanje i priprema monografije o nematerijalnoj kulturnoj baštini Paštrovića, štampa monografije, snimanje srednjemetražnog dokumentarnog filma, izrada deset replika ženske i pet replika muške paštrovske nošnje, radionice s lokalnom zajednicom Paštrovića o nematerijalnoj baštini i, konačno, serija koncerata, projekcije filma i promocija monografije– u Petrovcu na Moru, Budvi, Kotoru i Kolašinu tokom decembra tekuće godine. Tome je pridodata i prateća dokumentarna izložba fotografija o paštrovskoj nošnji na sceni tokom XX stoljeća.

Jedna od najkompleksnijih aktivnosti koje su realizovane jeste izrada deset replika ženskih i pet replika muških nošnji koje su registrovane i korištene u lokalnoj zajednici u prošlosti. Kostimografkinja i dizajnerka Jelena Đukanović bila je angažovana na poslovima terenskih istraživanja, iščitavanja relevantne literature i izvora, analize i obrade podataka o sačuvanim primjercima paštrovske nošnje itd, kako bi potom osmislila i dizajnirala ovih 15 kostima.

Davor Sedlarević je, nakon opsežnog terenskog etnokoreološkog i etnomuzikološkog istraživanja, osmislio umjetničko muzičko-scensko djelo u kojem će se naći rekonstruisane i revitalizovane paštrovske igre i pjesme na sceni, za potrebe folklorne koreografije – koliko znamo, prvi put na ovakav način. Djelo su na sceni, u replikama kostima, izvode kolašinska Ženska pjevačka grupa „Đude“, kao i članovi KUD „Mijat Mašković“. Paštrovske pjesme našle su se i na repertoaru Ženske vokalne grupe „Harmonija“ iz Budve.

Monografija koja je objavljena predstavlja kapitalno naučno i stručno djelo – svojevrsno novo čitanje paštrovske baštine – s više radova koje potpisuju etnološkinja prof. dr Ljiljana Gavrilović, etnološkinja Tatjana Rajković, etnokoreolog Davor Sedlarević, kostimografkinja mr Jelena Đukanović, kustoskinje mr Ljubica Radović-Miličić i Milica Radović, kao i Dušan Medin, arheolog i kustos.

U knjizi je, u vidu dodatka, objavljen i ranije napisani tekst doc. dr Zlate Marjanović, etnomuzikološkinje, višedecenijske istraživačice paštrovskog i crnogorskog nematerijalnog nasljeđa, koja je inicijalno bila predviđena za članicu istraživačkog tima, ali je nažalost preminula neposredno prije početka implementacije projekta, dana 7. decembra 2023. godine. Stoga upravo njoj posvećujemo ovaj projekat. Druga za Paštroviće i Budvu važna ličnost koja nas je zauvijek napustila početkom 2024. jeste dugogodišnja rukovoditeljka klape „Harmonija“, Mirjana Pajović, kojoj, takođe, posvećujemo ovaj naš trud. Konačno, posveta ide i sjenima dr Jovana Vukmanovića, etnologa i muzeologa, koji je ostavio neizbrisiv trag svojim kapitalnim djelom "Paštrovići: antropogeografsko-etnološka studija" (1960), kome se u ovoj godini navršava tri decenije od smrti, i to upravo tokom decembra.

Na kraju, treba rećo da su ogromnu pomoć u koordinaciji ovim projektom pružili pomoćnici Davor Sedlarević (CIRTIP ) i Mila Medin (Društvo „Bauo“). Veliku podršku dalo je i više desetina stručnih lica, volontera i pravnih lica, na različite načine angažovanih tokom ovih godinu dana, kojima srdačno zahvaljujemo. Među svima njima, rječi zahvalnosti naročito idu sufinansijeru projekta, Ministarstvu kulture i medija Crne Gore, koje nas je potpomoglo putem prošlogodišnjeg Javnog konkursa za raspodjelu sredstava za finansiranje projekata/ programa nevladinih organizacija u oblastima kulture i umjetnosti „Kultura spaja: od amatera do profesionalaca. Veliko hvala za kolegijalnu podršku iskazujemo i JU Narodni muzej Crne Gore, JU Muzeji i galerije Budve, JU Centar za kulturu Kolašin, JU Pomorski muzej Crne Gore, OJU Muzeji Kotor, Etnografskom muzeju u Beogradu, JU Osnovna škola „Mirko Srzentić“ u Petrovcu na Moru, JU Škola za osnovno i srednje muzičko obrazovanje „Vida Matjan“ u Kotoru, Manastiru Praskvica, FA „Nikola Đurković“ iz Kotora, Institutu za vunu Crne Gore iz Nikšića, Radio Televiziji Budva, Hotelu „Monte Casa“ u Petrovcu na Moru. Ipak, najveću blagodarnost upućujemo našim Paštrovkama i Paštrovićima, koji već godinama, u kontinuitetu, imaju povjerenje u naš rad, otvarajući nam svoje stare baule prepune raznoraznih porodičnih dragocjenosti i s nama nesebično dijeleći duboke skrinje svojih sjećanja.

PREZENTOVANJE PROJEKTA

Prve tri aktivnosti kojima se projekat prezentuje javnosti biće održane tokom ove sedmice:

- petak, 6. decembar, u 18h, Spomen-dom "Crvena komuna", Petrovac na Moru
- subota, 7. decembat, u 18h, Moderna galerija "Jovo Ivanović", Stari grad Budva
- nedjela, 8. decembar, u 18h, Crkva Sv. Duha, Stari grad Kotor

Nakon navedenih, tokom decembra slijedi još niz aktivnosti u više crnogorskih gradova.

Ulaz je slobodan, dobrodošli!