Budva razvija noćnu ekonomiju u saradnji sa EU, Ilustracija: portal RTV Budva

Termin “noćna ekonomija” prvi put smo čuli na redakcijskom sastanku prošlog ljeta, a sam pojam tada nam je djelovao prilično apstraktno. Međutim, nakon što smo se detaljnije upoznali sa projektom “Cities After Dark”, u kojem učestvuje i Opština Budva, uvidjeli smo da je u pitanju inovativan zahvat u domenu održivih urbanih politika. Tokom rada na ovom tekstu, provjerili smo i to koliko su građani upoznati sa noćnom ekonomijom, pri čemu smo došli do rezultata da je jedan od deset ispitanika u anketi potvrdio da djelimično zna šta se pod njome podrazumijeva, dok su ostali odgovori bili negativni.

U dokumentu “Cities After Dark – Baseline Study” (Osnovna studija), noćna ekonomija je, u kratkim crtama, definisana na sljedeći način:

“U vremenskom intervalu od 6 sati uveče do 6 sati ujutru u gradovima se odvija širok spektar aktivnosti. Noćna ekonomija uključuje sektore poput kulture i razonode, večeravanja, maloprodaje, trasnporta i noćnog života. Pored njih, drugi sektori poput logistike robe, zdravstvena i socijalna zaštita, upravljanje otpadom i zaštita životne sredine takođe su dio noćne ekonomije ako su ažurni 24 sata ili podržavaju druge, gorepomenute sektore noćne ekonomije. Barovi, klubovi, pozorišta, mjesta na kojim se izvodi živa muzika tradicionalno imaju krucijalnu ulogu u debatama o noćnoj ekonomiji, ali proširivanje obima reflekcije i na sve druge poslovne aktivnosti koje funkcionišu poslije mraka je fundamentalno za razumijevanje kako ovi sektori preoblikuju gradove koji su u suštini planirani na način da budu u potpunosti funkcionalni tokom dana.”

Navedeno, a posebno u dijelu sektora koji preoblikuju gradove, ukazuje da je riječ o sasvim novoj inicijativi za naše prilike, čiji je osnovni cilj da transformiše imidž Budve u turističkom, komunalnom, ali i širem društveno-kulturnom smislu.

Budva u mreži koju čini 10 gradova

“Cities After Dark” je projekat koji Opština Budva sa još devet gradova realizuje u okviru programa URBACT IV – platforme koja podstiče međuregionalnu saradnju i doprinosi održivom urbanom razvoju, boljem upravljanju i povezivanju gradova na evropskom nivou. Riječ je, zapravo, o mreži gradova koju, pored Budve, čine: Braga, Đenova, Malaga, Nikozija, Pariz, Pirej, Talin, Varna i Zadar. Nosilac projekta u našem gradu je Kancelarija za evropske integracije i saradnju Opštine Budva.

Koordinator Kancelarije, Luka Mihailović, za naš portal govori o tome kako je došlo do ideje da Budva bude jedan od partnera u mreži “Cities After Dark”.


Mihailović, Foto: privatna arhiva

“Budva, kao veoma frekventan i razvijeni mediteranski grad, posebno u domenu noćne ekonomije, prepoznata je kao pouzdan partner u okviru evropske mreže URBACT, gdje bi, sa dobrim praksama, mogao prenijeti znanje gradovima partnerima, ali i usvojiti određene strategije i mehanizme koji nedostaju. Riječ je o mreži od deset gradova, što govori o samoj reputaciji i kvalitetu projekta”, kazao je Mihailović.

Projektom upravlja URBACT Lokalna akciona grupa

Mreža “Cities After Dark” aktivnosti je započela krajem prošle godine događajima u Bragi i Berlinu. Saradnja je nastavljena u februaru u Parizu, da bi u aprilu bila upriličena još jedna posjeta glavnom gradu Njemačke.


Međunarodna konferencija “Stadt Nach Acht” u Berlinu (novembar 2023.), Foto: Stadt Nach Acht/Facebook

Početnoj fazi realizacije projekta prethodilo je formiranje Lokalne akcione grupe u Budvi kojom predsjedava ekspertkinja u oblasti planiranja i upravljanja turističkim destinacijama, mr Marija Lazarević.

“URBACT Lokalna akciona grupa formirana je prošle godine, tj. krajem avgusta 2023. godine. S obzirom da je ovo prvi projekat URBACT programa u Budvi, učesnicama i učesnicima akcione grupe je zanimljiva ova priča i drago mi je da vide smisao u projektu. To je jako važno kako za destinaciju Budva, tako i za mene kao koordinatorku koja ima kontinuiranu komunikaciju sa Akcionom grupom. Važno je da se razumije projekat i da se onda radi na izazovima i unapređenju. Zadovoljna sam saradnjom sa predstavnicima institucija lokalnog javnog ali i privatnog sektora, mada ne mogu izostaviti NVO sektor, budvansku omladinu i umjetnike. Iako je projekat tek uzeo maha, za sada se najviše istakao javni sektor, posebno kada su u pitanju inovacije i kreiranje novih iskustava kao podsticaj noćne ekonomije”, sumirala je Lazarević dosadašnji rad.


Lazarević, Foto: privatna arhiva

Lokalnu akcionu grupu čine predstavnici nekoliko opštinskih sekretarijata, Turističke organizacije Budva, Grad teatra, policije, Kancelarije za mlade, a u radu učestvuju i Fakultet za biznis i turizam, nevladin sektor, privrednici, umjetnici i eksperti.

U toku je prikupljanje kvantitativnih podataka o broju objekata koji rade noću, prihodima, sivoj ekonomiji. Donošenje konkretne regulative, kako je nedavno saopšteno, primarni je korak u pokretanju planova i postizanju željenih ciljeva.

Tačnim i kvalitetnim podacima do bolje regulative

Polazna analiza jeste analiza aktuelnog stanja, a Lazarević napominje da postoje dva scenarija.

“Imamo scenario koji se odigrava zimi kada naši stalni ugostitelji doprinose da destinacija Budva živi cijele godine, dok je ljeti broj nekoliko puta uvećan, zbog sezonskih ugostitelja. Za sada je poznato da u evidenciji Sekretarijata za privredu Opštine Budva imamo oko 350 subjekata koji imaju odobrenje da obavljaju ugostiteljsku djelatnost. Što se sive ekonomije tiče značajnu ulogu će odigrati inspekcije koje moraju pratiti kako se situacija odvija i adekvatno reagovati kada su nepravilnosti privrednika u pitanju. I to ne samo ugostitelja, već i taksista, trgovaca, i drugih aktera. Kada je u pitanju rodna ravnopravnost nemamo podataka koliko je zaposleno osoba muškog a koliko ženskog pola, čemu ćemo, između ostalog, u budućnosti posvetiti pažnju. Sa prethodno navedenim, možemo zaključiti da nam je nedostatak podataka jedan od izazova od početka, ali je rješiv. S obzirom da od ovog ljeta krećemo sa testiranjem jedne aktivnosti, sprovodićemo je u skladu sa regulativom, a uzimajući u obzir sve tri dimenzije održivog razvoja: očuvanje prirodnog i kulturnog okruženja, društvenu i ekonomsku dimenziju”, dodala je naša sagovornica.

Rade na formiranju vijeća za noćnu ekonomiju po uzoru na evropske prijestonice

Koordinatorka Lokalne akcione grupe kazala je da je u ovoj fazi projekta cilj da u Budvi bude formirano vijeće za noćnu ekonomiju, i to kao koordinaciono tijelo po uzoru na pojedine gradove u zemljama članicama Evropske unije.


Jedan od sastanaka URBACT Lokalne akcione grupe, Foto: Kancelarija za evropske integracije i saradnju Opštine Budva

“U Evropskoj uniji i generalno u velikim metropolama, ta noćna ekonomija igra veoma važnu ulogu u upravljanju i organizovanju gradova. Neki gradovi imaju gradonačelnike/ce noći. Imamo primjere kao sto su Amsterdam, koji ima gradonačelnika noći Frika Valaga, ili London, koji ima Night Tzar, to jeste Caricu Noći, gđu Ejmi Lame, dok Pariz ima Vijeće za upravljanje noćnom ekonomijom. Upravo nam je primjer iz Pariza podstakao razmišljanje u tom pravcu i otud ideja za transformacijom lokalne akcione grupe u pomenuto vijeće. Značaj formiranja ovakvog tijela bi osigurao da grad organizuje i upravlja svojom ekonomijom 24/7, podstakao bi rodnu ravnopravnost kada je u pitanju rad, podstakao bi žene da budu vlasnice restorana, barova, klubova, što do sada nije bio slučaj. Grad bi bio bezbjedniji i sigurniji, a javni prevoz bi bio dostupan i u toku noći”, smatra Lazarević.

Noćna ekonomija jedan je od načina na koji može doći do evenutalne transformacije Budve kao grada i turističke destinacije. Takav strateški pravac u javnosti je prihvaćen kandidaturom za Evropsku prijestonicu kulture 2028. godine. Iako je Budva ušla u finale, laskava titula na pripala je Skoplju, ali benefit je akumulacija znanja i energije.

Kada je u pitanju Kancelarija za evropske integracije i saradnju Opštine Budva, “Cities After Dark” najzvučniji je od svih do sada realizovanih projekata. Podsjećajući na aktivnosti u proteklih nekoliko godina, uz osvrt na neke prilike u narednom periodu, koordinator Luka Mihailović ocijenio je da apliciranje na projektne pozive Evropske unije može doprinijeti unaprijeđenju grada.

“Najznačajniji projekat do sada koji je bio realizovan je projekat “BlueMed +”, u kome je tema projekta bila podvodna arheologija i valorizacija podvodne kulturne baštine Budve. Rezultat je bila sjajna studija i projekat potencijalnog Muzeja mora. Osim projekta “Cities After Dark”, počeli smo sa implementacijom projekta “City Walk 2.0. Cool Noons”, i dva manja projekta CraftLab i Clean. U narednom periodu očekuju nas i još tri projekta (“AI Nature”, “Blue Circle” i “Adria Move”), kao i potencijalno dobijanje projekata iz najveće mreže IPA III Hrvatska-BiH- Crna Gora koje su trenutno u fazi odlučivanja, a veoma su blizu”, kazao je Mihailović.

Vraćamo se na sami početak i imdž Budve kao destinacije noćnog provoda i zabave. Početkom 1990-ih on je bio i nužna orjentacija u kriznim vremenima koja je imala svoju relevantnost, zenit i krah. Pitanja iz agende noćne ekonomije, u tom pravcu, svakako su alati za kreiranje novog koncepta koji može oživjeti pomenute sadržaje u gradu, ali i udahnuti novi senzibilitet.

Projekat “Cities After Dark” traje do 2025. Godine. Ukupan budžet koji Opština Budva može da iskoristi je 71, 664.94 eura a u to je uključeno 5% učešća od strane Opštine kao korisnice IPA fondova.



Autori: M.S./D.Č.