Foto: RTS

Uz podsjećanje na jedan od najvećih zločina u istoriji čovječanstva, iz Šumarica su i ove godine poslate poruke mira i tolerancije i apel čitavom svijetu, da se ovakav zločin, više nigdje i nikada ne ponovi. Na jedinstvenoj antiratnoj manifestaciji – izvedena poema "Lekcije iz pamćenja" Dragana Hamovića, u režiji Nebojše Dugalića.

Crni oktobar za Srbiju, počeo je strijeljanjima nedužnih građana u Dragincu, Kraljevu, nastavljen u selima oko Kragujevca i u samim Šumaricama.

Strijeljanje u Kragujevcu 21. oktobra 1941. godine - jedan je od najvećih ratnih zločina nemačke vojske u Drugom svjetskom ratu na teritoriji bivše Jugoslavije. Tog dana su njemačke okupacione snage u Kragujevcu streljale oko 3.000 nedužnih civila, među kojima i oko 300 đaka i nastavnika.

Strijeljanje je bilo odmazda za pogibiju deset i ranjavanje 26 njemačkih vojnika u napadu partizana 16. oktobra 1941. na Treći bataljon 749. pešadijskog puka Vermahta.

Odmazdu su Njemci otpočeli već u nedelju, 19. oktobra, u selima Maršiću, Ilićevu, i Grošnici. Tada je, prema istorijskim izvorima strijeljano 416 meštana. Ipak, 416 mještana nije bilo ni blizu kvote koju su Njemci tada propisali: "100 za jednog".

Da bi ispunili tu kvotu, oni su 20. oktobra počeli da hapse građane Kragujevca i da ih 21. oktobra strijeljaju.

Hapsili su Kragujevčane po ulicama, kafanama, školama.

Skoro da niko nije ni pokušao da pobjegne, plašeći se posljedica za svoje porodice, Njemci su se poslužili trikom da je sve zbog zamjene ličnih karata.

Uhapšene ljude su zatvorili u kasarnu "Tanasko Rajić" i odatle ih odveli na strijeljanje 21. oktobra.

Za tri dana je strijeljano oko 3.000 ljudi, a među njima i mnogo dece i to ne samo u Kragujevcu nego i u Jadru i Kraljevu.

Kragujevačka tragadija je, kako istoričari upozoravaju, bila poznata u Drugom svjetskom ratu odamah pošto se desila i gotovo odmah je postala simbol stradanja djece i civila u ondašnjim Jugoslaviji i Srbiji u Drugom svjetskom ratu.

Spomen park "Kragujevački oktobar", u okviru kog je i muzej "21. oktobar", kao i pesma Desanke Maksimović "Krvava bajka" čuvaju sjećanje na streljane građane.

"Kameni spavač" u Spomen-parku "Kragujevački oktobar"
U Muzeju "21. oktobar" su, između ostalog, izložene lične stvari stradale dece - kape, đačke knjižice, oredni, dokumenta, sve ono što su imali kod sebe kada su strijeljani.

Prvo okupljanje porodica i rodbine nastradalih u Šumaricama održano je 1944. godine.

Spomen-park "Kragujevački oktobar" osnovan je 1953. godine sa željom da očuva uspomenu na streljanu decu i građane, da nejguje kulturu sećanja i širi ideju mira i tolerancije kroz raznovrsne memorijalne i umetničke manifestacije i aktivnosti.

Veliki školski čas kraj spomenika strijeljanih đaka i profesora održava se od 1971. godine.

Izvor: RTS